Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen

De verplichte AOV, ofwel de BAZ (Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen) begint vorm te krijgen. Inmiddels is er een wetsvoorstel en vindt een internetconsultatie plaats. Hoog tijd om de feiten op een rij te zetten en onze mening te geven.

Hoe zit het met de verplichte AOV?

Er wordt al jaren gesproken over de verplichte AOV voor ZZP’ers. In Den Haag is er lang over gesproken en inmiddels is er een wetsvoorstel. Het concept kun je lezen op deze site van de overheid.  De verplichte AOV ofwel de Wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) heeft als doel Het bieden van een adequate inkomensvoorziening aan zelfstandigen bij arbeidsongeschiktheid. Ondernemers gaan maximaal 195 per maand betalen voor een dekking van maximaal het wettelijk minimumloon.

Wat is positief aan de BAZ?

Bij de verplichte AOV is er geen medische acceptatie. Daarmee kan nu daadwerkelijk iedereen zich verzekeren. Dat is mooi want iedereen zou een inkomen bij ziekte moeten kunnen regelen. Ongeacht medische historie of leeftijd.

Door de wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen lopen werkgevers die een arbeidsongeschikte ex-ZZP’er in dienst nemen minder risico. Het UWV kan toestemming verlenen aan de verzekerde die recht heeft op een arbeidsongeschiktheidsuitkering om op een proefplaats bij een werkgever gedurende maximaal zes maanden onbeloonde werkzaamheden te verrichten.

Verzekeraars gaan ook bijdragen aan de regeling. Zij moeten een stabiliteitsbijdrage betalen als zij ZZP’ers als “opt-out” verzekeren of als er sprake is van overgangsrecht (lopende verzekeringen). Zo draagt iedereen bij aan de regeling. Verzekeraars doen wel aan medische acceptatie en kunnen de krenten uit de pap verzekeren. Hierdoor zou de BAZ erg duur worden.  De stabiliteitsbijdrage corrigeert dit (enigszins?). De meeste mensen hebben geen schuld aan de ziektes die hun “onverzekerbaar” maakt dus dat zij niet de hoofdprijs moeten betalen vinden wij wel eerlijk..

Wat valt tegen?

De BAZ biedt geen adequate regeling.
De dekking van de verplichte AOV is voor de gemiddelde ondernemer volstrekt geen adequate regeling om het risico van inkomensverlies door arbeidsongeschiktheid te dekken. Het gemiddelde inkomen van een ondernemer in NL is 46k€ (CBS 2022). De wet betaalt maximaal minimumloon uit en dat is voor de gemiddelde ondernemer dus een enorm inkomensverlies. Hierbij wordt de uitkering die je krijgt ook nog gecompenseerd voor de inkomsten die je hebt. Dus als je met 70% arbeidsongeschiktheid nog minimumloon zou verdienen dan krijg je niets.

De wet Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen is discriminerend.
Werknemers die arbeidsongeschikt raken hebben twee jaar de tijd om (permanente) beroepsarbeidsongeschiktheid te accepteren en over te schakelen naar andere arbeid dan hun beroep (WIA). IB ondernemers krijgen hiervoor in de verplichte AOV maar 1 jaar de tijd, gezien de eigen risico periode van 1 jaar en het criterium dat door de meeste mensen “gangbare arbeid” wordt genoemd. Het in de wet passende arbeid noemen is verbloemend en manipulatief. Je moet namelijk alle arbeid accepteren die je kan doen (Heb je een rijbewijs? Dan word je toch chauffeur?). Of je hier werk in kan vinden is trouwen niet relevant, het gaat om arbeidsgeschiktheid… Dit kan je mensen die van hun beroep houden en moeite gedaan hebben om de benodigde vaardigheden op te doen, niet aandoen.

1 jaar eigen risico is geen oplossing.
Wij durven de stelling aan dat de eigen risico periode van 12 maanden van de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen voor niemand een oplossing is.
De wet benadeelt iedereen die een passende oplossing met een schenkkring heeft geregeld. Al meer dan 10 jaar zijn er mooie sociale en goed functionerende schenkkringen. Vrijwel zonder uitzondering bieden deze een uitkering bij ziekte van maximaal 2 jaar. De wet biedt geen keuze vrijheid t.a.v. de eigen risico periode. Daarmee kunnen ondernemers er niet voor kiezen het risico voor de eerste twee jaar af te dekken met een schenkkring. Het is wel bijzonder dat het bestaan schenkkringen wordt gebruikt als argument voor een eigen risico periode van 1 jaar…

Omgekeerd: door de lange eigen risico periode van 12 maanden zijn ondernemers met een laag inkomen en weinig vermogen direct het slachtoffer. Eerst gaat hun inkomen 6,5% achteruit (kosten BAZ) vervolgens moeten ze interen op hun reserves om 1 jaar arbeidsongeschiktheid te overleven.

Medische keuzevrijheid
Als je ziek wordt krijg je straks te maken met een arbo-arts van het UWV. Deze arbo-arts mag volgens het wetsvoorstel van de verplichte AOV bepalen welke behandeling iemand dient te ondergaan. In Nederland hebben wij de keuze vrijheid als het gaat om behandelingen ondergaan. Dat een arts dit kan opleggen kan in strijd zijn met (geloofs)overtuigingen en keuzes t.a.v. de kwaliteit van leven. Daarover zou iedereen zelf moete kunnen beslissen. en dat mag dan niet ten koste gaan van de BAZ uitkering!

Daarnaast zijn er artsen en specialisten om ons te adviseren en behandelen. Zij zijn de experts. Individuele arbo-artsen komen op deze wijze in een machtspositie.

En als je het ons vraagt?

Het is goed dat er een regeling komt voor alle ondernemers. Het zou nog mooier zijn als mensen ook echt geholpen zijn met een Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen.

Wat naar onze mening beter zou zijn is een regeling met een maximale dekking van 2 maal het eigen risico (= adequate(re) dekking). De BAZ zou keuze vrijheid t.a.v. de eigen risico periode moeten bieden van 2 maanden, 1 jaar of 2 jaar en uiteraard medische zaken laten liggen bij de medische experts en individuele keuzevrijheid.

• Geef ondernemers met de BAZ de keuze uit een eigen risico periode van 2 maanden, 1 jaar of 2 jaar. Met navenante premies uiteraard. Voordeel is een lagere workload voor UWV en lagere kosten voor ondernemers. Zo kan iedereen die al jaren het grootste risico afdekt met een schenkkring een mooi combinatie maken. Voor wie dat niet wil is er de verplichte AOV met een korte wachttijd.
• Mooier zou het zijn als de maximale uitkering tot 2 maal minimumloon zou gaan. Daarmee sluit de wet beter aan bij het gemiddelde inkomen van ondernemers en is het voor velen nog steeds een basis inkomen. Omdat de premie naar rato is, zou dit mogelijk moeten zijn. Een groot voordeel is dat het op die manier een basisverzekering wordt die voor veel meer ondernemers de basis dekt.
• Laat ondernemers met hun eigen behandelaars en specialisten hun eigen medische traject bepalen en niet een UWV arbo-arts.

Wil je echt weten hoe het zit met de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ)? Bekijk dan de webinar Spookverhalen over de verplichte AOV die wij maakten over dit onderwerp.

Voor dit artikel baseren wij ons op de website van de Rijksoverheid.